Deel 5 van “Het leven in Alphen aan den Rijn”
Uitgeverij Optima heeft deel 5 uitgebracht van het blad “Het leven in Alphen aan den Rijn”. Het onderwerp van deze uitgave is onderwijs in Alphen aan den Rijn. Het blad is op dit moment te koop bij de gebruikelijke verkooppunten…
Lezen, schrijven en rekenen werden vanouds beschouwd als de belangrijkste basisvaardigheden om te kunnen participeren in de maatschappij. Soms werden de lessen gegeven door de pastoor zelf, maar meestal werden er schoolmeesters benoemd die de jeugd het lezen, schrijven en rekenen moesten bij- brengen.
Een en ander betekende niet dat alle kinderen naar school gingen. Omdat voor het volgen van onder- wijs betaald moest worden, gingen in eerste instantie de kinderen van gegoede ouders naar school. Het duurde nog tot het begin van de 20e eeuw voordat wetgeving tot stand kwam die alle kinderen van zes tot twaalf jaar verplichtte naar school te gaan.
In die tijd was het onderwijs inmiddels geen zaak meer van de overheid alleen. Naast het openbaar onderwijs – uitgaande van de overheid – was het bijzonder onderwijs tot bloei gekomen. De scholen die behoorden tot het bijzonder onderwijs, waren gesticht door verenigingen met een levensbeschou- welijke achtergrond. Zo ontstonden protestants-christelijke scholen en rooms-katholieke scholen. De financiering van deze scholen zou op politiek vlak leiden tot de Schoolstrijd met het uiteindelijke gevolg dat openbare en bijzondere scholen financieel gelijkberechtigd werden.
In Alphen aan den Rijn is, naast het openbaar onderwijs, het bijzonder onderwijs sinds het derde kwart van de 19e eeuw royaal vertegenwoordigd. De scholen heetten vroeger scholen naar het Hoofd der School, dus de school van Lemkes, de school van Meester Van den Berg, de school van Meester Smits, de school van Stouthamer. Een fenomeen dat zich beperkte tot het protestantisme, maar dat in sommige plaatsen een grote vlucht nam, was de Zondagsschool. Behalve het basisonderwijs telde Alphen aan den Rijn ook een veelheid van scholen van het middelbaar onderwijs, die een regionale en zelfs landelijke uitstraling hadden.